Warunki oraz model podejmowania decyzji.

[nemesis 0]

Artykuł autorstwa Rafała Jaworskiego (nick z forum: Denon), który ukazał się w 4 numerze Equity Magazine.

Link do pobrania całego numeru: Equity Magazine 04

Wiele tematów związanych z ekonomią jest ze sobą powiązanych. Przykładem jest tutaj teoria podejmowania decyzji, która odgrywa bardzo istotną rolę w zarządzaniu. Decyzja jaką podejmuje manager zawsze uzależniona jest od panujących warunków: pewność, ryzyko, niepewność. W dalszej części artykułu skupimy się na wspomnianych elementach zarządzania, które powinny mieć znaczenie nie tylko dla managerów ale również dla każdego tradera/inwestora.

Na rynku podejmujemy decyzje praktycznie tylko w warunkach ryzyka, gdzie znamy prawdopodobieństwo uzyskania pożądanego wyniku naszych działań, jednak nie możemy być pewni skutku podjęcia takiej a nie innej decyzji. Zapamiętanie poprzedniego zdania jest szalenie istotne, bowiem zbyt często spotykamy się z przypadkami, które są akurat skrajnościami powyższej tezy. Jestem pewien, że po wytłumaczeniu wszystko stanie się zrozumiałe, gdyż przykłady, które przytoczę są znane większości osób związanych z rynkiem finansowym.

W pierwszym przypadku traderzy/inwestorzy tak bardzo skupiają się na możliwym przebiegu sytuacji (prawdopodobieństwie), że zapominają, iż uzyskanie pozytywnych efektów podjętych działań nigdy nie jest pewnie. Na szczęście przykład ten nie jest jeszcze tak niepokojący, jak druga skrajność o której należy wspomnieć. Mowa o sytuacji kiedy trader/inwestor nie zna prawdopodobieństwa powodzenia (uzyskania pożądanego efektu) w przypadku podjęcia danej decyzji, a mimo to zawiera transakcje nie zwracając uwagi na konsekwencje. Niestety bardzo często takie zachowanie prędzej czy później doprowadza do sytuacji w której to broker lub dom maklerski wzywają do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego.

Nie jest moim celem, by artykuł miał jedynie charakter moralizatorski, gdzie oznajmiam co jest dobre a co złe, bez podania możliwych rozwiązań. Właśnie z tego powodu przytoczę poszczególne etapy modelu racjonalnego podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów, co może przynieść wymierny pożytek każdemu uczestnikowi rynku:

I etap: Analiza sytuacji

Etap ten może zostać sprowadzony do analizy sytuacji nie tylko tej panującej na rynku ale również sytuacji w której znajduje się sam trader/inwestor. Należy zastanowić się nad wieloma szczegółami, jak np.:

- dyspozycyjnością czasową (ile czasu dziennie możemy poświęcić na naukę i trading/inwestowanie)

- odpornością na stres (jak duże ryzyko jesteśmy w stanie podjąć)

- indywidualnymi umiejętnościami, które mogą wspomóc trading/inwestowanie (matematyka, statystyka, programowanie, psychologia, planowanie etc.)

Im więcej dowiemy się na temat samych siebie oraz rynku na jakim mamy zamiar pracować, tym większe jest prawdopodobieństwo na powodzenie w ostatecznym rozrachunku.

II etap: Wyszukiwanie możliwych rozwiązań

W tym momencie należy wykorzystać predyspozycje oraz możliwości do których doszliśmy przy okazji etapu pierwszego. Cała nasza metodologia musi być spójna - nie bójmy się wykorzystywać naszych zalet (mocnych stron) oraz eliminować słabości poprzez wyszukanie najlepszych możliwych rozwiązań. Na tym etapie głównie chodzi o to, żeby wybierać tylko takie rozwiązania, które w konfrontacji z etapem pierwszym potrafią przechylić szalę zwycięstwa na naszą korzyść.

III etap: Ocena możliwych rozwiązań i wybór najlepszego z nich

Na tym etapie zgodnie z punktem I i II powinniśmy mieć już przygotowane przykładowe rozwiązania, które chcielibyśmy wdrożyć do naszej metodologii. Kolejnym krokiem jest w tym przypadku wybór najlepszych z nich. Nie chodzi bowiem o to, aby korzystać z wszystkich możliwości, a jedynie z tych najlepszych. Niestety na tym etapie może się zdarzyć, że nie zawsze będziemy wiedzieć, które z nich okażą się akurat najlepsze.

IV etap: Wdrażanie decyzji i obserwacja jej skutków

Ostatni etap polega na wdrażaniu metodologii (podejmowaniu decyzji) oraz obserwacji jakie przynosi to skutki. Może się bowiem okazać, że w którymś z poprzednich etapów popełniliśmy błąd np. wybierając nie to rozwiązanie, które ostatecznie może przynieść nam korzyść (rozwiązanie, które uznaliśmy za najlepsze okazuje się wcale takim nie być). Wszystko to powinno zostać zweryfikowane na tym właśnie etapie, gdyż jest to moment w którym powinny zostać poczynione ostateczne poprawki oraz zmiany. Należy jednak pamiętać, że każda zmiana powinna być ponownie przetestowana (wracamy do miejsca po zakończeniu etapu III).

Przejście wszystkich czterech etapów powinno znacznie przybliżyć nas do podejmowania właściwych decyzji, które z racji specyfiki miejsca, jakim jest rynek finansowy nie jest wcale takie łatwe jak mogłoby się wydawać.

Racjonalizm w podejmowaniu decyzji zawsze będzie się wiązał z zebraniem oraz analizą informacji. Rynek jest jednak miejscem w którym mamy do czynienia jednocześnie z brakiem dostatecznej ilości informacji na dany temat lub z szumem informacyjnym, który ostatecznie utrudnia ich odbiór.

Przykładem odpowiadającym pierwszemu przypadkowi może być sytuacja w której na podstawie przeszłych oraz aktualnych danych musimy przewidzieć przyszłe zapotrzebowanie na określone dobro. Nigdy nie możemy być pewni swoich wyliczeń, gdyż przyszłość zawsze może przynieść coś niespodziewanego (niestety bardzo często tak właśnie się dzieje). Warto dodać, że każdy z inwestorów powinien się liczyć z taką koleją rzeczy, gdyż jak słusznie głosił amerykański ekonomista Jack Hirshleifer: „Inwestycja jest, w istocie, bieżącym wyrzeczeniem dla przyszłych korzyści. Ale teraźniejszość jest względnie dobrze znana, natomiast przyszłość to zawsze tajemnica. Przeto inwestycja jest wyrzeczeniem się pewnego dla niepewnej korzyści”.

Drugi przykład jest niemal codziennością dla wielu z nas. Zarówno Internet jak również inne media zalewają nas potężną dawką informacji na których to podstawie ciężko jest podjąć właściwą decyzję. Niechlubną zasługą takiego stanu rzeczy jest niestety rozwój technologii, który to w dobie ery informacyjnej ułatwił dostęp do wszelkich danych. O tyle o ile w innych dziedzinach omawiany rozwój technologiczny może być słusznie odbierany, jako pozytyw, tak w przypadku traderów/inwestorów nie jest to już tak klarowne. Spowodowane jest to zbyt wielką ilością danych, które musimy przetwarzać, co w wielu przypadkach zamiast pomagać – doprowadza do dezinformacji.

Jak zdążyliśmy już udowodnić - wyniki inwestycyjne w dużej mierze zależą od jakości podejmowanych decyzji. Okazuje się jednak, że podjęcie słusznej decyzji nie jest wcale takie proste, nawet jeżeli dysponujemy dużą próbką danych (nie mówiąc już o podejmowaniu decyzji na podstawie niewystarczającej ilości danych). W związku z tym – nam jako traderom/inwestorom – nie pozostaje nic innego jak posiłkować się narzędziami zaczerpniętymi z innych kierunków ekonomii jak choćby wymieniane zarządzanie. Wspomniany model racjonalnego podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów jest w tym wypadku tego najlepszym przykładem.